Hersenen algemeen
Hier vind je uitleg over de bouw en functies van je hersenen, met verschillende plaatjes en (links naar) filmpjes. Je kunt kiezen voor een eenvoudige korte uitleg of juist een meer uitgebreide uitleg.
De hersenen of het brein kun je vergelijken met een computer. Je hersenen regelen werkelijk alles in je lichaam en je kan eigenlijk niet zonder. Je hersenen zorgen onder andere ervoor dat je niet vergeet adem te halen, dat je organen werken enzovoorts.
Je hersenen hebben helpers: je zenuwen. Die zorgen ervoor dat je hersenen wel doen wat je wilt of moet doen. Een voorbeeld: je wilt een stap zetten. Dan gaan via je zenuwen seintjes omhoog die informatie bevatten. In die informatie staat bijvoorbeeld dat jij een stap wilt zetten, dan doen je hersenen dat, omdat je zenuwen dat zeggen.
(bron: https://wikikids.nl/hersenen)
Je hersenen werken als één groot netwerk samen, op dit plaatje zie je welke ‘kwabben’ (hersendelen) vooral belangrijk zijn voor:
Handige links
In dit filmpje (bron SchoolTV) wordt in 3 minuten uitgelegd ‘Hoe de hersenen werken’
https://schooltv.nl/video/hoe-werken-je-hersenen-heel-veel-tegelijk/
‘Professor S. en de verslaafde koning’ is een leuk en goed leesbaar verhaal over een zoektocht in de hersenen van professor Erik Scherder over hersenen.
https://www.singeluitgeverijen.nl/volt/boek/professor-s-en-de-verslaafde-koning/
Hersenletsel
Hier vind je uitleg over wat hersenletsel (door een ongeval of hersenaandoening) eigenlijk is en wat de gevolgen kunnen zijn. Ook hier een korte en langere versie, met verschillende links om meer informatie te vinden. Apart wordt ingegaan op een hersenschudding, waarvan de gevolgen vaak minder ernstig zijn en meestal vanzelf overgaan. In het besloten gedeelte vindt een jongere voor 'hersenschudding' op trefwoord de juiste posts en video’s.
Hersenletsel is een beschadiging aan de hersenen. Als dit ontstaat na je geboorte is het ‘niet-aangeboren hersenletsel’ (NAH). NAH kan verschillende oorzaken hebben.
Een hersenletsel dat ontstaat door een val of ongeval of een klap op het hoofd heet ‘traumatisch hersenletsel’. Hersenletsel kan ook door een hersenaandoening, zoals bijvoorbeeld een hersentumor, zuurstoftekort of een ontsteking in de hersenen zijn. Dit heet ‘niet-traumatisch hersenletsel’. Alhoewel er verschillen tussen traumatisch en niet-traumatisch hersenletsel kunnen zijn (b.v. halfzijdige uitval na een beroerte of bijwerkingen van behandeling na een hersentumor) gaat de uitleg verder over NAH in het algemeen.
NAH kan variëren in ernst van licht, matig tot ernstig.
Meest voorkomende klachten na NAH zijn:
- lichamelijk: b.v. energie, bewegen
- leren: b.v. opletten, onthouden
- communiceren: bv praten, begrijpen
- gedrag: b.v. druk, onzeker
- emotioneel: b.v. angst, verdriet
In deze film van 1 minuut wordt uitgelegd hoe hersenen werken en wat er vaak verandert na hersenletsel:
https://www.youtube.com/watch?v=7W9jaoJCaRk en/of Introductie deskundige (bron Hersenstichting)
Herstel?
In dit onderdeel uitleg over vragen die je kunt hebben als ‘gaat het weer over?’, ‘word ik weer de oude?’ en ‘waar hangt dat van af?’.
Hoe snel of hoe goed iemand herstelt, is van verschillend factoren afhankelijk
- Het letsel: met name de ernst van het letsel is bepalend. Licht NAH leidt meestal niet leidt tot blijvende beperkingen of andere gevolgen. Bijvoorbeeld na licht THL (hersenschudding) houdt ongeveer 10 tot 20% klachten (vooral ‘neurocognitieve‘, als overgevoeligheid voor prikkels, verminderde aandacht) op de langere termijn. Middelzwaar of ernstig NAH leidt in het algemeen tot een matige tot sterke achteruitgang van het lichamelijk functioneren, neurocognitieve vermogen (intelligentie) en functies (b.v. aandacht, geheugen, tempo van informatieverwerking) en taal/spraak. Ook de aard (b.v. ongeval, tumor, beroerte), locatie (waar in je hersenen) en complicaties (b.v. bloeding, epilepsie) na het ontstaan tijdens het herstel.
- Persoonlijke factoren (b.v. leeftijd, persoonlijkheid)
- Omgevingsfactoren (behandeling, jouw gezin en school).
Het verloop van de gevolgen van en klachten na hersenletsel kunnen daarom voor iedereen anders zijn.
En ….jullie zijn in ontwikkeling. Met de tijd kunnen nieuwe vragen en problemen op de voorgrond komen. Dit komt vaak voor als er iets in jouw situatie verandert, zoals bij de overgang van de basisschool naar de middelbare school, het begin van de puberteit, of een verandering in de gezinssituatie.
Ook zijn jullie hersenen ontwikkelen zich nog. Daardoor komt het vaak voor dat (sommige) gevolgen van hersenletsel niet direct na het ontstaan van het letsel, maar pas later zichtbaar worden. Zo kun je bijvoorbeeld kort na het oplopen van hersenletsel nergens last van hebben, maar krijg je weken, maanden of zelfs jaren later opeens klachten, bijvoorbeeld bij het leren op school.
Anderen voelen zich niet goed juist kort na het ontstaan van het letsel, maar blijken op de lange termijn geen problemen meer te hebben.
Waar vind ik hulp?
Hier vind je uitleg over welke ondersteuning je kunt krijgen en hoe je die ondersteuning vindt. Waar begin je met jouw vragen? En niet onbelangrijk: wie is de baas over jou?
Wie stelt diagnose?
Meestal is dit een huisarts, neuroloog of andere medisch specialis in een ziekenhuis of een revalidatiearts. Soms kan het onduidelijk zijn of jij hersenletsel hebt. Dit komt doordat hersenletsel veel verschillende oorzaken kan hebben en omdat de gevolgen van hersenletsel bij jongeren soms pas lang na het letsel zichtbaar kunnen worden.
Waar vind ik hulp?
- Ziekenhuis. Afhankelijk van de ernst van het hersenletsel ga je voor onderzoek of opname naar een ziekenhuis. De meeste jongeren gaan na een ziekenhuisbezoek of ziekenhuisopname direct weer naar huis. Als het nodig lijkt, kun je verwezen worden naar een revalidatiecentrum.
- Revalidatie is gericht op het bevorderen van het herstelproces na een hersenletsel. Hierbij kunnen zowel de (mogelijke) lichamelijke gevolgen als de (mogelijke) cognitieve en psychische gevolgen worden behandeld. Er zijn twee hoofdvormen van revalidatie: klinisch en poliklinisch. Klinische revalidatie houdt in dat je voor een bepaalde tijd wordt opgenomen in het revalidatiecentrum. Poliklinische revalidatie betekent dat je voor revalidatiebehandeling naar het revalidatiecentrum, de revalidatieafdeling van het ziekenhuis of naar een andere behandelaar (b.v. fysiotherapeut in de buurt) gaat om een bepaalde behandeling te krijgen.
- En daarna? Als je na ziekhuis of revalidatie vragen of klachten hebt, zijn er verschillende mogelijkheden om hulp te zoeken. Bijvoorbeeld om te praten over je vragen of problemen, te horen van anderen hoe zij dat aanpakken. In elke regio is dit net even anders geregeld. Kijk naar hoe dit in Limburg is geregeld en zoek een vergelijkbaar aanbod bij jou in de buurt. Je huisarts helpt je hierbij: ehl_keuzewijzer_kindversie_2019.pdf (hersenletsellimburg.nl) (blz 20-73)
‘Met MAF meer mens’ is een online training voor mensen met hersenletsel (niet speciaal voor jongeren), met als onderdelen: Mindfulness (met aandacht in het hier en nu zijn, zonder oordeel), ACT (Acceptance & Commitment Training) en Focussen (naar ‘binnen gaan’, stilstaan en luisteren naar signalen van je lichaam, waardoor je positieve veranderingen op gang brengt). https://metmafmeermens.nl
Bewegen en sport: dat helpt echt! Hoe tegenstrijdig het ook klinkt: ook al ben je er te moe voor of heb je geen zin omdat het te veel moeite kost. Bewegen is echt belangrijk voor je herstel en ook voor je conditie, stemming, sociale contacten, enz. Als je zoekt naar nieuwe mogelijkheden in jouw buurt, kijk dan eens op https://www.unieksporten.nl/zoek-sport/sport-zoeken. Er is meer dan je denkt, ook kun je op deze site zoeken naar evenementen, tips en (financiële) ondersteuning.
‘Wie is de baas’?
Uitgangspunt is dat de jongere en/of ouders zoveel mogelijk zelf de regie hebben over hun leven, zo nodig ondersteund door zorgverleners.
In de wet (WGBO) is de beslissingsbevoegdheid van jongeren en ouders voor een behandeling vastgelegd:
- Voor kinderen onder de 12 jaar beslissen de ouders (of een voogd)
- Voor 12 - 16 jarigen is toestemming van jongere en ouders (of voogd) vereist. Als de jongere en zijn ouders van mening verschillen, kan de arts dus uitgaan van de toestemming van de jongere en hem of haar behandelen.
- Vanaf 16 jaar moeten jongeren zelf toestemming geven voor een medische behandeling. Toestemming van ouders is niet vereist. Als de jongere dit niet kan, beslissen ouders (of voogd).